رویکرد و نظام آموزش فنلاند پس از انتشار نتایج آزمون PISA (برنامۀ ارزیابی بین‌المللی دانش‌آموزان) به شهرت رسید. فنلاند همچنین در رتبه‌بندی‌های OECD (سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی) و سازمان ملل (شاخص توسعۀ انسانی) جایگاه بالایی دارد. این را هم بدانید که کودکان فنلاندی کمترین زمان را در مدرسه می‌گذرانند و به جای آن، زمان زیادی را به بازی در فضای باز مشغولند. تا زمانی که به سن شانزده سالگی برسند هیچ امتحان رسمی‌ای ندارند و تکالیف به حداقلِ ممکن کاهش یافته است. همۀ این‌ها برای‌تان روشن می‌کند که چرا سیستم فنلاندی اکنون در کانون توجه قرار گرفته است. فنلاندی‌ها توجه بسیاری به پرورش مقدماتی کودک دارند و این مرحله را در توسعۀ مهارت‌های همکاری و برقراری ارتباط حیاتی می‌دانند. آن‌ها تاکید می‌کنند که باید فردیت و نیازهای خاص هر کودک را به رسمیت بشناسیم.

آموزش تفسیر گسترده‌ای دارد و محدود به مدارس نمی‌شود. مثلا والدینِ نوزادان را ترغیب می‌کنند که بلندبلند برای فرزندان‌شان کتاب بخوانند و برای همین، در سیسمونی آن‌ها کتاب‌هایی گنجانده می‌شود. دولت مردم را به خواندن تفریحی تشویق می‌کند. فنلاند بیش از هر کشوری کتاب کودک منتشر می‌کند و فیلم‌های خارجی در تلویزیون دارای زیرنویس هستند تا کودکان را وادار به خواندن کنند. معلمی حرفۀ مطلوب است و شغلی معتبر محسوب می‌شود، چون معلمان وجهه ی اجتماعی بسیار خوبی دارند. مدارس فنلاند دانش‌آموزان را برای زندگی آماده می‌کنند. تعداد دانش‌آموزان در کلاس زیاد نیست (حدودا بیست نفر). دانش‌آموزان از همان ابتدای ورود به مدرسه دو زبان خارجی می‌آموزند و هر هفته یازده ساعت کلاسهای علمی و هنری مانند هنرهای مصور، موسیقی، آشپزی یا نجاری و آهنگری می‌گذرانند. از آنجایی که مدارس معمولا بسیار کوچک هستند، معلمان می‌توانند با همۀ دانش‌آموزان آشنا شوند و این باعث می‌شود معلمان و دانش‌آموزان بتوانند در خصوص رویکردها و روش‌های مناسب حل مسائل با یکدیگر مشورت کنند.

فنلاند پدیدۀ حوزۀ آموزش تلقی شده و این جایگاه مربوط به کل کشور است. این نتایج هم در همان مراحل نخست ارزیابی که هنوز بچه‌ها آمادۀ هیچ آزمونی نبودند به دست آمده است.

نظام فنلاند حقوق برابر را تضمین می‌کند؛ همۀ کودکان، صرف نظر از وضعیت مالی یا موقعیت اجتماعی یا محل زندگی، دارای فرصت‌های برابر هستند و از آموزش یکسان بهره‌مند می‌شوند.

تفاوت‌های میان بهترین و بدترین مدارس فنلاند کمترین مقدار در میان کشورهای دنیاست.

سیستم فنلاند در طول مدت بیش از چهل سال، توسعه یافته و موجب تغییرات شگرف اجتماعی شده است. این پیشرفت و تغییرات نتیجۀ رویکرد اجتماعی و شرایط ویژۀ این کشور است.

فعالیت‌های معلمان یکسان‌سازی نشده‌اند و طبق هیچ کتاب راهنمای واحدی عمل نمی‌کنند. هیچ دستورالعملی برای روش فنلاندی وجود ندارد. قدرت این روش در رویکرد فردی سازمان‌یافتۀ کارکنان این سیستم نهفته است.

برخی از کشورها که نظام آموزشی‌شان متمرکز بر آماده‌سازی دانش‌آموزان برای آزمون‌ها بود کم‌کم داشتند در رتبه‌بندی بین‌المللی از فنلاند پیشی می‌گرفتند که همین فشارهایی برای فنلاند به همراه داشته است. بسیار مهم است که نظام آموزشی فنلاند تسلیم به این مسائل نشود و به منظور بازگشت به رتبۀ قبلی، تغییرات ناگهانی و بی‌جا اعمال نکند. عدم یکسان‌سازی نقطۀ قوت سیستم فنلاند و خاری در چشم دیگر کشورهاست.

یولانتا گالکا